Çocuğun ya da Kısıtlının Verdiği Zarardan Kim Sorumludur?
Komşunun çocuğu camınızı kırar, ya da çocuklar kavga edip birbirlerine zarar verirler. Vasisi olduğunuz alzheimer olan babanız durumunu belli etmeden birilerini zarara uğratır. Bu zararlardan kim sorumlu?
Tazminatta “Ev Başkanı” Kavramı
Çocuklar veya kısıtlılar üçüncü kişilere ciddi zararlar verebilirler. “Akli olarak yaptıkları fiillerin sonucunu anlamaya yeterli değiller o zaman onlara karşı dava yöneltilemez” diye düşünülecek olsaydı, zarara uğrayanlar için bu çok ağır bir durum oluştururdu. Elbette zarar görenin hakları var.
Hukuk davaları, yani tazminat bakımından, Medeni Kanunumuzun 367 ve devamındaki maddelerine göre her ailede, kanuna sözleşmeye veya örf adete göre bir “ev başkanı” olduğu kabul edilmektedir. Aile derken, illa çekirdek aile değil, kayın hısımlarının aynı evde yaşıyor olması da buna dahildir, temel kıstas aynı evde yaşamak. Ev başkanı, ev halkından olan küçüğün, kısıtlının, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunan kişinin verdiği zarardan, alışılmış şekilde durum ve koşulların gerektirdiği dikkatle onu gözetim altında bulundurduğunu veya bu dikkat ve özeni gösterseydi dahi zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat etmedikçe sorumludur. Yani eğer çocuğun ya da kısıtlının eylemi, onun ev başkanı tarafından tehlikeli veya hukuka aykırı ve zarar doğurucu şeyler yaparken ev başkanının onu bunlardan uzak tutmadığını ve kendisini bu konuda aydınlatmadığını açıkça gösteriyorsa, ev başkanı da bunun aksini ispat edemezse sorumlu tutulması kuvvetle muhtemeldir.
Anne Mi Baba Mı, Kim Bu Başkan?
Anne de olabilir baba da. Hatta vasi, yahut dede nine dahi olabilir. Belirttiğimiz gibi, kanuna, sözleşmeye ya da örf ve adete göre saptanır.
Resmi işverenlik ilişkisi olmasa da esnaflıkta çırak-usta ilişkisi, akıl hastası kişi – hastane yönetimi, yurtta kalan küçük – yurt yöneticisi ya da yatılı okul öğrencisi- okul yöneticisi ilişkisi dahi ev başkanlığı kavramı kapsamındadır.
Küçükler bakımından, evlilik birliği devam ederken velayet hem annede hem de babada olduğu için ikisi de üçüncü bir kişiye verilmiş olan zarardan müteselsilen sorumludur. Evlilik birliği devam etmiyorsa ve velayet tek bir ebeveyndeyse, işte o zaman durum tartışmalı olmakla birlikte ağırlıklı görüş velayet hakkına sahip ebeveynin tek başına ev başkanı sayılacağıdır.
Ceza Verilir mi?
Ceza davaları bakımından ise suç ve cezaların şahsi oluşu ilkedir. Kusursuz bir cezai sorumluluk düşünülemez. Hukuk mahkemesinde tazminata sebebiyet veren kusur ile ceza hukuku anlamındaki kusur faklıdır. Gerçekleşen fiil yüzünden ev başkanının doğrudan şahsen ceza alması mümkün değildir. Söz gelimi hakaretten, yaralamadan, mala zarar vermeden, cinsel tacizden, hırsızlıktan, vs ceza alamaz. Ancak dolaylı yoldan, sadece akıl hastalarının bakım ve gözetim yükümlülüğünü üzerinde bulunduran kişi (çoğunlukla vasi) ise eğer, TCK m.175"te düzenlenen ihmali suçtan yargılanabilir.
Asıl yargılanabilecek kişi küçüğün ta kendisidir. Bu da ihtimalli; küçük yani suça sürüklenen çocuk, 12 yaşından küçük ise herhangi bir cezai sorumluluğu yoktur, dolayısıyla yargılanamaz. 12-15 yaş aralığında ise, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin gelişip gelişmediği raporlarla incelenerek ona göre cezai sorumluluğu belirlenecektir. 15-18 yaş aralığında ise artık işlediği eylemin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin gelişip gelişmediğine bakılmayacaktır. Bu yaştaki çocukların cezai olarak sorumluluğu mevcuttur, yalnızca o eylem için kanunda belirtilen cezada yaş nedeniyle indirim yapılacaktır.
Ceza davası ve hukuk davası ayrı ayrı yürüyecektir.
Zarar, Kimin Malvarlığından Karşılanacak?
Cezai sorumluluk demek tazminat sorumluluğu demek değildir. Dolayısıyla 12 yaşından küçük çocuklar da kişilere ya da mallara verdikleri zararlar sebebiyle tazminat sorumluluğuna sahiptirler. Tazminat bir “ceza” değildir. Eğer küçüğün bir malvarlığı varsa (bir miras kalmış olabilir, vb) , zarar küçüğün malvarlığından karşılanabilir. Küçüğün haksız fiil ehliyeti olmaması demek, zararın tazmini açısından malvarlığıyla sorumlu olmayacağı anlamına gelmez. Çoğu zaman küçüklerin malvarlığı yoktur. Bir kısıtlının da malvarlığı olmayabilir. O zaman geniş anlamda bakım yükümlülüğü, gözetime muhtaç kişilerin meydana getirdikleri zararları tazmin yükümlülüğünü de kapsadığından, ev başkanının yani anne babanın malvarlığına gidilir.
Hakkaniyet, hakimin takdir yetkisinde en önemli unsurdur. Öyle ki bazen zararın tamamının tazmin edilmesi hakkaniyete uygun olmayabilir. Hakim, tespit edilen zarardan hakkaniyet indirimi yapabilir.
Çocukları Basitçe Bilgilendirelim
Kısıtlılar için gözetimi çok özenli yapmaktan başka yapılabilecek pek bir şey yok, çünkü akıl sağlığı yerinde olmayan bir kişinin öğrenme, ders alma fonksiyonları da etkilenmiştir. Ancak çocuklar öyle değil, çocuklar iyi öğrenir. Özellikle 15 yaş üstündeki çocuklar eylemlerinin hukuki sonuçlarının olduğuna dair aileleri tarafından ara sıra laf aralarında kesinlikle bilgilendirilmeli. Çocukların hatta büyüklerin de en büyük yanılgısı, yaşı küçük diye bir şey olmayacağı yönündedir. Çok şey olur. Yaralamalar, sosyal medyada ya da gerçek hayatta hakaretler, hırsızlık, hatta ve hatta yaşıtlarına karşı dahi olsa cinsel eylemler, suç teşkil eder... Benim çocuğum bilmez öyle şeyler denemez, siz kötü şeylerin de dünyada var olduğunu usülünce tanıtmazsanız çocuk çevresinden görerek bunlarla tanışır. Çoğunlukla hapis ve para cezası gibi sonuçları ya da tazminat sorumlulukları olduğunu da bilmez, deneme cesareti de sonucunu bilmemekten gelir. Örnekler vererek, korkutmadan, geleceği üzerindeki olası etkilerinin ciddiyetini anlatmak en iyisi. Yoksa cezai olarak kendisi, tazminat bakımından da ev başkanı olarak siz sorumlusunuz!
* İSİMSİZ YORUMLAR YANITLANMAZ.
* Değerli yorumlarınız ve sorularınız onaydan geçtikten sonra yayınlanır ve yanıtlanır. Yorumun aşağıda görünmesi ve altına yanıtın girilmesi birkaç gün sürebilir, ara sıra kontrol ediniz.
* Önemli not: Telefonla soru yanıtlama gibi bir hizmet vermemekteyiz. Whatsapp"tan ya da sosyal medya hesaplarından da danışmanlık vermemekteyiz. Danışmanlık ücreti, doğru yorum ve emeğin karşılığıdır. Yüzyüze görüşmek için randevu alabilirsiniz. İzmir dışında iseniz, ücretli online danışmanlık hakkında sadece bilgi almak için dahi [email protected] "ye mail gönderebilirsiniz. Blog altındaki yorumlarımız genel fikir verme amaçlı olup, olaya özgü danışmanlık değildir. Birkaç defa aynı yönde yanıtlanmış sorular ile tamamiyle aynı sorular sorulduğunda yorumunuz yayınlanmaz.
Merhaba. Detaylı bilgilendirmeniz güzel olmuş. Teşekkürler. Ancak 12 yaşından küçük bir çocuğun kişiye veya mala zarar verse dahi kendisini geçtim , aile başkanının bile maddi veya manevi ceza almayacağını anlıyorum.
Merhaba, tam olarak öyle değil. 12 yaşından küçük çocukların zarar verici eylemlerinden dolayı ceza kanununda suç oluşturan bir eylem olsa dahi ceza verilmez. Ancak ceza verilmemesi tazminat davası açılamayacağı anlamına gelmemekte. 12 yaşından küçük çocuk kişilere ya da mallara zarar verdiği takdirde tazminat davası açılabilmesi ve tazminat istenebilmesi mümkün. Yazıda da belirttiğim gibi "Eğer küçüğün bir malvarlığı varsa (bir miras kalmış olabilir, vb) , zarar küçüğün malvarlığından karşılanabilir. Küçüğün haksız fiil ehliyeti olmaması demek, zararın tazmini açısından malvarlığıyla sorumlu olmayacağı anlamına gelmez. Çoğu zaman küçüklerin malvarlığı yoktur. Bir kısıtlının da malvarlığı olmayabilir. O zaman geniş anlamda bakım yükümlülüğü, gözetime muhtaç kişilerin meydana getirdikleri zararları tazmin yükümlülüğünü de kapsadığından, ev başkanının malvarlığına gidilir" Yani ceza kanunu anlamında çocuk da anne babası da CEZA ALMAZ. Ancak tazminat, ceza demek değildir. Tazminat ile sorumlu olabilirler.
Merhaba site içerisinde 12 ve 18 yaş cocuklar top oynuyor.binanin duvarı ve yağmur oluklari ciddi zarar görüyor ayrıca gürültü rahatsızlığı var.Ne yapacağımı yada nasıl yol izleyecegimi bilmiyorum
Merhaba Ercan bey. Sitenizde kamera kaydı yapılıyorsa, kimin çocukları olduğunu tespit ederek ebeveynlerine YÖNETİM TARAFINDAN (herhangi bir site sakini tarafından ya da sizin tarafınızdan bireysel olarak değil) bir uyarı tebliğ edilmesinde fayda olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bir sonraki genel kurulda yağmur oluklarının tamiri masraflarının doğrudan top oynayan çocukların ebeveynlerinin maliki ya da kiracısı olduğu dairelerden tahsil edilmesi yönünde karar alınmasını da gündem olarak belirleyebilirsiniz. Eğer yeterli karar sayısı ile karar alınırsa, oluk tamiri masraflarını o daire maliki ya da kiracılarından tahsil yoluna gidebilirsiniz. Gürültü bakımından; komşuluk hukuku kapsamında öncelikle tarafların kendi aralarında uzlaşmaya varmaları gerekir. Bu kadar uyarıya rağmen komşuların çocukları rahatsızlık verecek dozda gürültüye devam ederse, belediye zabıtasına şikayet ederek idari para cezası kesilmesini sağlayabilirsiniz. Zabıta geldiğinde ses ölçümü yapacaktır. Eğer yasal limitleri aşar bir ses var ise, Kabahatler Kanunu maddelerine göre çocukların ebeveynlerine para cezası uygulayabilir. Bulunduğunuz yerdeki zabıtadan sonuç alamazsanız , Alo 181 'i arayarak da şikayet oluşturabilirsiniz, ancak genelde zabıta bu konularla daha çok ilgilenmekte. Eğer tüm bunlara rağmen durum devam eder veya bunlara rağmen dozu artarsa, o zaman suç duyurusunda bulunulabilir. Ama suç duyurusu genellikle daha ciddi ve kasti olaylarda sonuç vermektedir, çocuk gürültüsü bakımından suç duyurusu yolu pek tercih edilebilir bir yol olmayabilir.
Hocam merhaba hayırlı akşamlar diliyorum benim oğlum 8 yaşında ilköğretim 2ye gidiyor okulda arkadaşlarıyla oynarken bir kaza sonucu arkadaşının eli kırıldı okulda oluyor olay bundan dolayı bize tazminat davası açabilir mi yoksa bundan okul yönetimi mi sorumludur teşekkür ederim
Merhaba. Otomatikman çocuğun verdiği her zararda aile sorumludur ya da her zararda okul sorumludur denilemez. Genel kural ailenin sorumlu olacağıdır. Yasal temsilciler , velayet hakkına sahip ebeveynlerdir. Ancak okul yönetiminin ya da öğretmenin çocuğu gözetim ve bakım yükümlülüğünü ihlal ettiğini, ihmal gösterdiğini ispatlayabilirseniz, ancak o halde onların sorumluluğu düşünülebilir. Bu şekilde bir ispat mümkün değil ise, çoğu zaman da mümkün olmamaktadır, karşı taraf olan çocuğun ailesi ebeveyn olarak sizlere de tazminat talebi yöneltebilir. Somut olayın özellikleri önemlidir.