Veteriner Hekimlerin Hatalı Müdahale Sorumluluğu

Hayvan sahipleri bilirler ki hayvanlar evin bir bireyi olurlar. Hayvan besleyenlerin hayvanları veteriner hekimler tarafından uygulanan hatalı tıbbî müdâhaleye yani malpraktise maruz kaldığında, her iki tarafın da hukuki hakları nelerdir?

Ceza Hukuku Bakımından

Hayvanlar eşya kabul edilirse (tartışmalıdır) , veteriner hekim bakımından “mala zarar verme” suçu oluşabilir. Ayrıca  5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu"nun m. 28/A maddesinin 2. ve 7. fıkaralarındaki sahipli hayvanı öldürme suçları da oluşabilir. Eşya kabul edilsin edilmesin unsurları varsa “görevi kötüye kullanma” ve “görevi ihmal” suçları gündeme gelebilir. Yenilenen kanuna göre bir ev hayvanını kasten öldüren ya da bir ev hayvanına işkence eden veya acımasız ve zalimce muamelede bulunan hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçların herhangi bir kişi gibi veteriner hekimlerce de işlenmesi mümkündür, hatta malpraktis vakası ile de gündeme gelebilirler ancak elbette ki kast olmalıdır – hekimlerin kasten davranması sık rastlanan bir durum değildir. Veteriner hekimlere karşı mala zarar verme suçu ve Hayvanları Kourma Kanunu"nda düzenlenenler dahil diğer suçlar bakımından yapılan suç duyurularının büyük bir kısmında takipsizlik (KYOK) kararı çıkmasının sebebi de savcılık tarafından veteriner hekimin öldürme kastı yoktur şeklinde değerlendirilmesidir. Ancak kastın olduğunu bir ihmal ya da malpraktis vardır şeklinde iddia ve ispat edebilirsiniz.

Malpraktis Kıstasları

Hayvanların tedavilerinde ve tıbbi müdahalelerinde yasal yetki sadece veteriner hekimlerdedir. Teknisyenlerin ve öğrencilerin ise tıbbi müdahalede bulunabilmesi yönetmeliklerle belirlenen şartlar altında mümkündür. Malpraktis durumunda kanuni sorumsuzluk halleri sadece veteriner hekime tanınmıştır. Eğer müdahalede bulunan veteriner hekim değil de bir teknisyen, öğrenci ya da hiçbir eğitimi dahi olmayan başka bir şahıs ise, sonuçlar onlar için çok daha ağır olur. Tazminat istenebilir, ceza hukuku anlamında sorumluluk gündeme gelir ve hepsinin haricinde yetkisiz olduklarından idari para cezalarına da maruz kalırlar.

Hatalı müdahaleyi gerçekleştiren veteriner hekimin yardımcı sağlık personeli ise, personel haksız fiil hükümlerine göre sorumlu olurken hekim de adam çalıştıranın sorumluluğu hükümlerine göre personel ile müteselsil (birlikte) sorumludur.

Yargı kararlarına göre veterinerlikte malpraktis kıstaslarını şöyle sıralayabiliriz:

- Veteriner hekimin eylemleri, ortalama bir veteriner hekimin sağlayacağı mesleki standartların altına düşmüş olmalıdır.

- Müdahale ile zarar arasında illiyet bağı bulunmalı, tesadüfen olmamalıdır.

- Hayvan sahibinin kusuru olmamalı ya da az olmalıdır. Durum böyleyken yine de hekimin eklenen bir kusuru olduğu ispatlanırsa, tazminatta indirime gidilebilir.

Veterinerin Sorumlu Olmadığını İspat Etmesi ve Teknisyenin Elinde Olmayan Sebepler

Veteriner hekim, zararın doğmaması için çalışanını seçerken ve çalıştırırken gerekli özeni gösterdiğini ve ayrıca klinikte de organizasyonel bir sorun olmadığını ispatlarsa sorumluluktan kurtulur. İspatlayamazsa ve asıl sorumlu yardımcı personel de zararı karşılamıyorsa, veteriner hekim müteselsil sorumlu olduğu için karşılamak zorunda kalırsa, ödediği miktarı kusuru oranında personele rücu etme (personeli dava etme) hakkına sahiptir.

Hekim özel bir klinik işletiyorsa ve kliniğin çalışma düzeninden kaynaklı (mamadan, yataklı bakım hizmetlerinden kaynaklanan sorunlar, yardımcı kişiye uygun malzeme ve araç sağlanmaması, yardımcının aşırı iş yükü altında çalıştırılması, klinikteki tıbbî alet ve makinalardaki arıza veya eskilik gibi) veteriner hekimin kendisinin işletmeci olarak organizasyon sorumluluğu kapsamında meydana gelen malpraktislerden doğan zararların var olduğunu ispat eden teknisyen sorumluluktan kurtulur. Böyle bir bozuk organizasyon durumu iddiası varken, veteriner hekim ancak kliniğin çalışma düzeninin iyi olduğunu ve zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat ettiği takdirde sorumluluktan kurtulabilir; aksi halde zararı gidermekle yükümlü olacaktır.

Aydınlatma Yükümlülüğü ve Sözleşme

Veteriner hekimler, tıpkı insan hekimleri gibi aydınlatma yükümlülüğüne dikkat etmeli. Hayvana müdahalede bulunmadan önce sahibini aydınlatmalı ve onam imzası almalı. Hayvanın başka rahatsızlıkları olup olmadığı, hikayesi iyi öğrenilmeli, hayvan sahibinin imzası alınmalı.

Hekim ile hayvanın sahibi arasında bir sözleşme bulunuyorsa (özel klinik) bu kanunen taraflar arasında sözleşme olduğunu gösterir ve sözleşmeye aykırılık düzenlemeleri uygulanır. Sözleşmenin yazılı olması zorunlu değildir, hayvanı tedaviye bırakmakla sözleşme zaten kurulmuş olur. Yine de hayvan sahibi rapor, fatura , sözleşme, vb yazılı belge almış olsa iyi olur, yoksa hayvanların bir SGK numarası vb olmadığından müdahalenin o klinikte yapıldığını ispatta büyük sorunlar yaşar. Arada sözleşme olduğunda, hekimin özen borcunu yerine getirdiğini, kusurlu olmadığını ispatlaması gerekecektir. Arada bir sözleşme bulunmuyorsa, ki bu çoğunlukla belediye vb kurumlar bünyesinde çalışan veteriner hekimlerin müdahalelerinde söz konusu olur, haksız fiile dayanılacak, hasta sahibi hekimin kusuru ve ihmali olduğunu ispatlamak durumunda olacaktır.

Hekim bir kurumda çalışıyorsa (hayvan hastanesi gibi), çalıştığı kuruma da dava yöneltilebilir.

En Sağlam Delil, Otopsidir

Eğer bir malpraktis varsa, bunun vefat eden hayvanda saptanabilmesinin en emin yolu otopsidir. Hayvan otopsisine nekropsi deniyor, bunu özelde yapan veteriner klinikleri vardır ancak delil değeri bakımından da önerim şehrinizdeki Üniversite Veterinerlik Fakülteleri, Veterinerlik Kontrol Enstitüsü Müdürlükleri olmasıdır. Malesef bu konuda bir belirlilik yok, bir üniversite hastanesi / fakülte ayaktan gelen hayvan sahibinin nekropsi talebini kabul ederken diğeri etmeyebiliyor. Yasal düzenlemeye kavuşturulması gerekiyor. Nekropsiyi, malpraktisi yapan veteriner hekimin "ben yapmam" demesi beklenen birşey tabi, sonuçta kendi aleyhine delil olacak. Ancak zaten aynı hekime yaptırmanızı önermem. Hayvanınızın ölüsünün size teslim edilmesi gerekiyor, bu net. Bazen ne yazık ki "tıbbi atık olarak yok ediyoruz, veremeyiz" vb deniyor, belki de delil karartılmak isteniyor ancak hasta sahibinin en doğal hakkıdır hayvanının ölüsünü teslim almak. Hastalık yayan ve kamu sağlığını tehdit eden (virüs vb taşıyan) bir ölü değilse (hekim bunu tahlil sonucu gibi belgelerle ispat etmeli), veteriner hekimin ölüyü hasta sahibine vermeme gibi bir hakkı yok. Günümüzde bazı belediyelerin hayvan mezarlıkları dahi olduğu gözetilirse, hayvan sahibinin hayvanını defnetmek en doğal hakkıdır. Hayvan size verilmediyse, asıl bu veteriner hekim aleyhine bir delil olarak değerlendirilmeli. (Mahkemeler bu konuda ne yazık ki duyarlı değil.)

Veterinere Tazminat Davası

Hayvan sahibi maddi tazminat olarak, müdahalenin masrafı, düzeltilmesi için gereken ek tedavi masrafları, hayvandan bir gelir elde ediliyorsa ve gelirin elde edilemediği bir dönem varsa uğranılan kazanç kaybı gibi birçok kalem talep edebilir. Hayvan sahibi üzüntü yaşadığından, belki de hayvan hayatı boyunca bir sakatlığı taşımak zorunda kaldığından manevi tazminat olarak da makul bir miktar talep edebilir. Tüm bunlar için dava açma süreleri mevcuttur, dayanılan duruma uygun kanun maddelerine göre bir, iki ya da on yıl olabilir.

Tazminat davası açılamayacak durumlar; acil durumlarda tıbbî zorunluluk sebebiyle yani örneğin can çekişen bir hayvanın hayatının kurtarılması için hayvan sahibinin rızası alınmaksızın yapılan müdahaleler ve insanlar ve diğer hayvanların sağlığı açısından tehlike teşkil eden bulaşıcı bir hastalığa yakalandığı ya da bir sebepten aniden insanlar ve diğer hayvanlara saldırdığı tespit edilen hayvanlara yapılan ani müdahalelerdir. (Örneğin alerjisi olduğu test edilmeden ve sahibine de sorulmadan, aniden o anda klinikte bulunan bir insana saldıran köpeğe yapılan sakinleştirici iğnenin köpekte alerjik şoka neden olması olayı gibi.) Üstün nitelikli kamusal yarar sebebiyle, hatalı dahi olsa müdâhale hukuka uygun kabul edilebilir.

Veteriner Hekimler Odası"na Şikayet

Malpraktisi sadece odaya şikayet durumunda oda tarafından teknik bir inceleme gerçekleştirilmez ancak bir dava açılıp da dava hayvan sahbince kazanıldığı durumda veteriner hekimler odasını davadan haberdar edebilirsiniz. Malpraktis harici, etik ve hasta hakları konusunda hatalı yaklaşımlarla karşılaştığınızda iddialarınızı mutlaka delillendirerek odaya yazılı şikayette bulunabilirsiniz. Hekim serbest kliniğe sahip bir hekim değil de örneğin bir belediye bünyesinde çalışan bir hekimse şikayet belediye veterinerlik işleri müdürlüğü"ne yazılı yapılmalıdır. Şikayetler haklı görülürse, disiplin yaptırımları gündeme gelir.

Haksız İthama Uğrayan Veteriner Hekimin Hakları

En nihayet olarak veteriner hekimin penceresinden bakmak lazım. Hiçbir hekim, bile isteye hastasına zarar vermez. Veteriner hekimlerin çoğunluğu mesleğine gönülden bağlı, seve seve yapan insanlardır. Konu hayvanları olunca anormal derecede hassas olan hasta sahipleri bazen bir malpraktis bulunmasa bile bu iddia ile haksız dava açıp hekimin aylarca uğraşmasına, itibar kaybına ve mesleğinden dahi soğumasına sebep olabiliyorlar. Dava reddedilirse, yani hekim lehine sonuçlanırsa hekim kendisine yöneltilen yersiz iddialar ile kişilik hakları ve manevi bütünlüğü zarar görmüş ise manevi tazminat davası, kliniğinin ticari itibarı ve piyasada tanınırlığı zarar görmüş ve hatta kanıtlanabilir bir ekonomik kaybı olmuşsa maddi tazminat davası açabilir.

***

Kabul edilmelidir ki hekimlik de kutsaldır, kişinin maddi ve manevi menfaatlerini koruma hakkı da. En kutsalı ise haklının hakkını alması, haksız yere kimsenin cezalandırılmaması, kısacası adaletin tecelli etmesidir.

*  İSİMSİZ YORUMLAR YANITLANMAZ.

*  Değerli yorumlarınız ve sorularınız onaydan geçtikten sonra yayınlanır ve yanıtlanır. Yorumun aşağıda görünmesi ve altına yanıtın girilmesi birkaç gün sürebilir, ara sıra kontrol ediniz.

*  ÜCRETSİZ SORU SORMA PLATFORMU DEĞİLDİR. Blog altındaki yorumlarımız genel fikir verme amaçlı olup, olaya özgü danışmanlık değildir. Sorularınızın yanıtlanması genel olarak hukuki bir imkanın olup olmadığı şeklinde olacaktır. Sorunuz yayınlanmadı ise yazı metninde açıkça yanıtı bulunması sebebiyle olabilir. Birkaç defa aynı yönde yanıtlanmış sorular ile tamamiyle aynı olan sorular sorulduğunda da yorumunuz yayınlanmaz.

*  Önemli not: Telefonla soru yanıtlama gibi bir hizmet vermemekteyiz. Whatsapp"tan ya da sosyal medya hesaplarından da danışmanlık vermemekteyiz. Danışmanlık ücreti, doğru yorum ve emeğin karşılığıdır. Yüzyüze görüşmek için randevu alabilirsiniz. İzmir dışında iseniz, ücretli online danışmanlık hakkında sadece bilgi almak için dahi [email protected] "ye mail gönderebilirsiniz.